Nie sposób przecenić korzyści z prawidłowo skonstruowanego kwestionariusza. Da nam on wiarygodne dane, na podstawie których można będzie podjąć decyzje biznesowe. Źle ułożona ankieta sprawi, że respondenci nie będą jej kończyć lub wpisywać cokolwiek, byle tylko mieć już z głowy ten „przykry obowiązek”. W efekcie cała nasza praca poświęcona na dystrybucję pójdzie na marne, albo co gorsza uzyskane dane będą niewiarygodne i mogą być bazą do podjęcia złych decyzji. Oto dekalog błędów, najczęściej popełnianych podczas konstruowania ankiety.
1. Brak wstępu
Nie zakładajmy, że nasz respondent już wie, o co dokładnie chodzi. Jeśli nawet wcześniej przekazaliśmy uczestnikom ankiety informacje o niej (np. w mailu), warto powtórzyć je we wstępie – to podstawa ankieterskiego savoir-vivre. Wstęp to miejsce, w którym opiszemy krótko, jaki jest cel ankiety i ile czasu zajmie jej wypełnienie. Uczestnik poinformowany to uczestnik zmotywowany.
Skorzystaj z gotowych przykładów ankiet
2. Metryczka w roli pierwszego pytania
Celem badania jest zdobycie wartościowych informacji, wykorzystajmy więc fakt, że na początku uczestnicy są zazwyczaj bardziej skoncentrowani. Do tego służy metryczka. Dobrze jest zacząć od pytań, które wymagają pewnego zastanowienia i wprowadzą w temat ankiety. Na przykład:
„Czy zetknąłeś się z kampanią reklamową X dla produktu Y?”
Na koniec zostawmy natomiast pytania, które wypełnia się automatycznie – o wiek, płeć, status zawodowy czy rodzinny.
3. Zbyt trudne pytanie na początek
Kolejność pytań nie może być dziełem przypadku. Już wiemy, że nie warto zaczynać od pytań typu metryczka, ale równie złą praktyką jest zaczynanie od wysokiego C. Kontrowersyjne czy skomplikowane pytania, umieszczone już na starcie, zniechęcają do kontynuowania ankiety. Dobrze jest stworzyć ją według schematu: od spraw ogólnych do szczegółów, od łatwych do trudnych, od faktów do opinii i pytań otwartych. Pozwólmy respondentowi na „rozgrzewkę”, dajmy mu czas na zapoznanie się z tematem i kształtem ankiety.
4. Za długa ankieta
We wstępie do kwestionariusza czas jego wypełnienia oszacowano na 3 minuty, a tu już dziesiąte pytanie otwarte i końca nie widać… Nic dziwnego, że z każdym kolejnym zaangażowanie respondenta spada. Efekt: wpisuje lub klika na cokolwiek. To także częsty powód porzuceń ankiety. Im krótsze badanie, tym lepsze – dlatego każde pytanie musi być dobrze przemyślane, starannie sformułowane i rzeczywiście niezbędne. Popłaca też uczciwość wobec uczestnika ankiety – jeśli faktycznie trwa ona kwadrans, nie ukrywajmy tego.
Tworzenie ankiety – podstawy
W tym ebooku krok po kroku wytłumaczymy jak stworzyć badanie w formie ankiety i jakie korzyści daje zbieranie opinii za pośrednictwem ankiet.
5. Nieprawidłowa skala
Skala odpowiedzi powinna przypominać lustrzane odbicie – musi być jak najbardziej obiektywna. Jeśli więc określamy kilka stopni zadowolenia, to powinny one mieć również przeciwwagę po przeciwnej stronie. Niemiarodajna skala może wyglądać tak:
Jak określisz swój poziom satysfakcji z obsługi?
– Bardzo wysoki
– Wysoki
– Średni
– Słaby
Powinna raczej wyglądać tak:
Jak określisz swój poziom satysfakcji z obsługi?
– Bardzo wysoki
– Wysoki
– Średni
– Niski
– Bardzo niski
6. Źle spersonalizowana ścieżka ankiety
Jeśli respondent zadeklaruje, że nie używa produktu X, nie ma sensu pytać go, czy jego zdaniem produkt ten charakteryzuje się właściwością A, B lub C. Aby wyłonić spośród ankietowanych te osoby, które faktycznie mają doświadczenie w używaniu produktu X, należy stworzyć różne ścieżki odpowiedzi. Pomogą nam w tym pytania filtrujące. Jeśli uwzględnimy w kolejnych częściach badania informacje, które respondent już podał, unikniemy sztucznego wydłużania ankiety, nie wspominając o znużeniu samego ankietowanego.
7. Za mały lub za duży wachlarz odpowiedzi do wyboru
Pytania zamknięte typu kafeteria (czyli wybór kilku możliwości) często nie wyczerpują tematu – lub wręcz przeciwnie, lista opcji jest zniechęcająco długa. Nie warto popadać w skrajności. Oczywiście, nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich przypadków, ale w takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest oddanie respondentowi inicjatywy poprzez możliwość wpisania własnej opcji („Inne – jakie?”). Na przykład:
Jakich produktów używasz do smarowania pieczywa?
– margaryna
– masło
– miks tłuszczowy
– smalec
– oliwa
– pasty roślinne, np. z sezamu
– inne – jakie?
8. Sugerowanie odpowiedzi
„Czy zgadzasz się z negatywną oceną…” „Dlaczego marka X nie spełnia twoich oczekiwań…” – tego rodzaju pytania być może mają zastosowanie w pewnych szczególnych przypadkach, częściej jednak prowadzą do zafałszowanego wyniku ankiety. Im mniej wyraźnej konotacji w pytaniach, tym lepiej. Unikajmy sformułowań emocjonalnych, nacechowanych zdecydowanie pozytywnie lub negatywnie – pozwólmy, aby to ankietowane osoby same określiły swój stosunek do tematu. A zatem nasze pytania powinny brzmieć raczej:
„Czy marka X sprostuje twoim oczekiwaniom?”
lub
„Jak oceniasz markę X?”
9. Niezrozumiałe pytania, zbyt zawiłe słownictwo
„Czy promulgacja tego aktu normatywnego była zgodna z ustawą zasadniczą?” – z pewnością są wśród naszych czytelników osoby, które doskonale rozumieją to pytanie. Stanowią jednak mniejszość. Im prostszych użyjemy słów, tym większa szansa, ze ankieta zostanie zrozumiana zgodnie z intencjami jej twórcy. Wysoki próg wejścia do poszczególnych pytań zniechęca nie tylko do konkretnej ankiety, ale i do jakichkolwiek badań tego typu w przyszłości. Jeśli już musimy używać słownictwa specjalistycznego, wyjaśniajmy je, najlepiej na przykładach. Pamiętajmy, że nasz respondent nie ma obowiązku być erudytą.
Nie popełniaj błędów – twórz idealne badania w prosty sposób
Za pomocą Webankiety możesz tworzyć ankiety online, testy wiedzy, quizy i sondy. Dajemy Ci gotowe przykłady ankiet, ułatwiamy zbieranie wyników i tworzenie raportów.
Bez karty kredytowej · Zrezygnuj kiedy chcesz · Program zgodny z RODO
10. Odpowiedzi nakładające się na siebie
Jeżeli prawidłowa odpowiedź znajduje się w dwóch różnych przedziałach, respondent nie będzie wiedział, który z nich wybrać. Za przykład może służyć sytuacja, w której uczestnik ankiety jest pytany o wiek swojego dziecka i daje się mu do wyboru przedziały wiekowe: 0-3, 3-6, 6-10 itd. Co ma zatem zaznaczyć rodzic trzylatka, pierwszą czy drugą opcję? Wybiera więc dowolnie, zgodnie z własną intuicją, a wynik ankiety automatycznie staje się niemiarodajny.
„Przecież te błędy są tak podstawowe!” – powie ktoś po lekturze powyższej listy. I będzie miał rację – ale w takim razie skąd wciąż biorą się nieprzemyślane ankiety?
Specjaliści podpowiadają, że dobrze jest przetestować ankietę przed jej publikacją. Można wczuć się w rolę respondenta i wypełnić ją samodzielnie, ale warto też poprosić o to kilka osób zupełnie niezwiązanych z tematem. Zyska się cenne spojrzenie z zewnątrz – nie tylko na treść pytań, ale i układ samej ankiety, jej logikę, estetykę i spójność. Zwłaszcza ostatnie czynniki niestety często są niedoceniane.
Ale przede wszystkim – zanim zaczniesz tworzyć ankietę, zastanów się najpierw, jakie informacje spodziewasz się uzyskać. Kim są lub powinni być uczestnicy ankiety? W jaki sposób najprościej się z nimi komunikować? Jakie decyzje mają być podjęte po zebraniu danych od respondentów? Które z otrzymanych informacji są kluczowe dla tej decyzji? Ta refleksja pozwoli uniknąć błędów – powyższych i wielu innych. Powodzenia!
Jak nie popełniać błędów?
Załóż konto na platformie Webankieta i korzystaj z jej możliwości za darmo przez 14 dni. Korzystając z naszego narzędzia możesz użyć naszej bazy gotowych przykładów ankiet lub skontaktować się z nami – chętnie doradzimy jak przeprowadzić skutecznie badanie ankietowe w twojej firmie lub organizacji.
